Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

Volgens Tas werden de mensen in diverse groepjes verdeeld, die elk een coupé kregen toegewezen. ‘Mechanicus kan ik me van dit transport niet herinneren. Hij zat in dezelfde trein, maar we zagen de anderen pas weer in Bergen-Belsen.’

Ook Ellen en Gerry Waller bevestigden de betrekkelijk comfortabele reisomstandigheden. ‘We vonden het heerlijk, zo’n coupé. Een dergelijke luxe waren we niet meer gewend. We lieten het lawaai in Wester-bork achter en hadden een eigen, afgeschermde ruimte, waar het zelfs af en toe stil was. Dat hadden we lang niet meegemaakt,’ vertelde Ellen Waller-Kahn. Het echtpaar Waller deelde hun coupé met de advocaat Izak de Vries, zijn vrouw Julie Bial-Spitz en hun twee kleine kinderen. Bij wie Mechanicus en Annemarie in de coupé zaten, is niet bekend.

Renata Laqueur gaf in haar dagboek toe dat de opwinding van de reis veel van de treurigheid van het vertrek uit Nederland voor haar wegnam. Ze schreef dat de Dienstleiter in Westerbork ‘neerbuigend-vriendelijk’ en vol ‘bezielende hoop’ voor de wagons stonden. Zij hadden het koud, tapten mopjes om de tijd te doden, en verlangden erg naar hun warmgestookte kantoren en naar een sigaret.

Het vertrek van de trein voltrok zich, toen deze even na 8 uur wegreed, op ongeveer dezelfde wijze als het transport van 5 weken daarvoor, óók naar Bergen-Belsen. Mechanicus was hiervan getuige en noteerde het volgende in zijn dagboek: ‘Een fluitsignaal kondigt het vertrek aan. Achter de raampjes van de coupés - gedeeltelijk volgepropt met bagage, rugzakken, koffers, etenszakken - mannen, vrouwen en kinderen, die met zakdoeken en handen wuiven, niet met bedroefde gezichten, maar met gezichten, waarop de vastberadenheid staat uitgedrukt, moedig te zijn en te zegevieren (...) De trein is behoorlijk, menselijk, maar de reis is gedwongen, het lot van de reizigers onbekend. De trein schuifelt weg als een fantoom, als een boekje van levende beelden glijdt hij voorbij; voor het laatst heeft men oude, vertrouwde gezichten gezien, voor het laatst een teken van leven opgevangen. Aan de grens van het kamp, voor de barrière, houdt hij stil: daar wordt hij officieel overgedragen aan de Duitse militaire bezetting, die met de trein is meegekomen ter begeleiding van de “reizigers”, en worden de joden stuk voor stuk geteld. Niet één mag er ontbreken: voor de barrière draagt de commandant de verantwoordelijkheid voor de levering, na de barrière de bezetting; maar hij overtuigt zich ervan, dat de levering in natura compleet is, dat er niets is afgedaan voor tarra of rafactie.’

215