Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

zicht in het Sternlager en op alle arbeidscommando’s. Het bescheiden georganiseerde joodse zelfbestuur moest worden opgeheven.

De levensomstandigheden in Bergen-Belsen verslechterden met de dag. In maart 1945 was een absoluut dieptepunt bereikt. Het kamp werd het toneel van een inferno, een langzame en martelende massale sterfte. Presser schreef over dit kamp: ‘Het was er verschrikkelijk. Het kon niet erger. Men stierf er niet meteen, zoals in de vernietigingskampen, men stierf er langzaam. Na een proces van vervuiling, uithongering, afbeuling, ziekte en demoralisatie. Men stierf er niet, men verrekte.’

Binnen enkele maanden eisten de omstandigheden in het kamp tienduizenden slachtoffers, voornamelijk door honger en epidemieën. Op 15 april 1945, de dag waarop Bergen-Belsen door de Engelsen werd bevrijd, bevolkten meer dan 60 000 mensen het kamp. Het totaal aantal doden zou tot juli 1945 oplopen tot boven de 50 000.

Enkele dagen voor de bevrijding laadden de Duitse kampautoriteiten drie treinen vol met ongeveer 7000 Lager-bewoners. Deze vertrokken tussen 6 en 11 april van het station Bergen. Eén van de treinen bereikte Theresienstadt, de andere twee reden dagenlang doelloos door Noord-Duitsland. De treinen, waarin duizenden doodzieke mensen waren gepropt, bleven tenslotte in het open veld staan, de ene op 14 april in de buurt van Magdeburg, de andere pas op 23 april bij het dorp Tröbitz, zestig kilometer van Leipzig. In deze laatste trein zaten de meeste Nederlanders. Volgens hun verklaringen was het de bedoeling van de bezetters geweest om de volgeladen trein in de rivier de Elbe te rijden. De bewakers durfden dit niet, vanwege de snel naderbij komende Russen en gingen ervandoor. Uiteindelijk ontfermden Russische soldaten zich over de bevrijde gevangenen. Deze zouden nog weken in Tröbitz verblijven, voordat ze konden worden gerepatrieerd. Ondertussen waren er ziektes en epidemieën uitgebroken, met name vlektyfus, die nog vele slachtoffers eisten.

Omdat alle documenten over de transporten van en naar Bergen-Belsen door de Duitsers in april 1945, vlak voor de overgave van het kamp, werden vernietigd, is een volledig overzicht met betrekking tot aantallen en herkomst van deze transporten niet beschikbaar. Zo kan het gebeuren dat ook de groep-Mechanicus, vanaf het moment dat men uit Westerbork wegreed, nergens meer officieel in documenten of op lijsten staat geregistreerd.

213