Buigen onder de storm - Levensschets van Philip Mechanicus 1889-1944

De rit duurde buitengewoon lang; pas de volgende dag, donderdag 16 maart, kwam men ’s middags om 2 uur in Bergen-Belsen aan. Een reis van enkele honderden kilometers, die dertig uur in beslag nam! ‘Wij zaten tegen elkaar aan gedrukt, tussen bagage en kleren,’ aldus Renata Laqueur. Met name de nacht van woensdag op donderdag duurde een eeuwigheid. De trein rangeerde schokkend en schuddend en stond soms urenlang stil. Alles was zwart en donker, maar af en toe zag men de omtrekken van een zwaarbeschadigde stad. Louis Tas kon zich deze transportnacht goed herinneren: ‘Vooral de contouren van het land-schap, afgezet tegen de maan, en de trein die maar langzaam voortschuifelde.’

In Bentheim brachten de treinbewakers, leden van de Grüne Polizei, brood langs de trein. Zij werden met gejuich ontvangen, doch de stemming daalde onmiddellijk toen bleek dat deze bewakers zich te goed hadden gedaan aan de voor de gevangenen bestemde worst en jam. De reizigers gooiden overal briefkaarten en briefjes aan familieleden en kennissen op de rails, in de hoop dat voorbijgangers deze zouden vinden en ze zouden posten.

Philip Mechanicus wierp eveneens post uit de trein. Hoeveel is onbekend; in ieder geval is één kaartje aan zijn dochter Ruth aangekomen. Hij dateerde het kaartje een week te vroeg, waardoor de familie lang in de veronderstelling verkeerde dat hij al op 8 maart uit Westerbork was vertrokken. De inhoud van het haastige krabbeltje luidde: ‘Lieve Ruth, ik ben op het ogenblik op reis naar Celle bij Hannover. Even een groetje uit de trein derde klasse, Zitten niet gek in weerwil van veel bagage. In Celle moet ik beslissing Calmeyer afwachten. Hoop dat R. de zaak rekt (...) Vele groeten aan alle vrienden, in ’t bijzonder mams. Dag, Paps.’

Niet duidelijk is, wie hij met ‘R’ bedoelde; wellicht zijn juridische ‘vitamine R(elaties)’? Uit de inhoud van het kaartje blijkt, dat Mechanicus nog steeds de hoop had gevestigd op zijn zogenaamde Calmeyer-onderzoek.

De trein stopte donderdagmiddag 16 maart bij een station, waarschijnlijk Bergen of Celle. De reizigers zagen auto’s van de Wehrmacht klaarstaan. Tevens namen ze bewakers in uniform waar, die op de stilstaande trein afkwamen. De angst sloeg hen om het hart. Renata Laqueur: ‘We zagen de doodskop op de kragen en wij wisten dat het de ss was.’ De bewakers gedroegen zich echter correct en hielpen zelfs bij het uitladen van de vele bagage, die op de gereedstaande auto’s werd

216