Dorp in de branding

De natuur... Bauer kon een grijns niet bedwingen. Elektrisch licht, badkamers, liften - allerlei nieuwe uitvindingen waren in het gebouw aanwezig. Wie zo de natuur zocht, had er een raar idee van.

‘Ik woon van m⁵n geboorte af aan zee. Ik heb er als jongen ook wel eens in gebaad. Maar daar had ik al die gemakken niet bij nodig.’

‘De tijd, meneer Bauer! De moderne tijd, met zijn eisen!⁵ Bauer ging zijns weegs. Het gesprek hield hem meer bezig dan het ogenschijnlijk verdiende. Alweer een fantoom: de tijd. Een tijd die eisen stelde. De mensen moesten in watten worden gelegd. Och kom, dat had in alle tijden gegolden, voor allen die er lust en geld voor hadden. Met behulp van de techniek konden ze hoe langer hoe meer grillen bevredigen. Dat was het enige verschil met vroeger. Hij bezat geld om alle moderne dingen aan te schaffen, maar hij taalde er niet naar. Koos evenmin. Hun ouderwetse, sobere woning voldeed hen nog steeds. Of stelden zij lagere eisen, omdat zij onontwikkelde boeren waren? Was er een ander leven voor de geestelijk verfijnden? Hij moest zich dit afvragen, nu hij aan Bergmeijer dacht, de man van distinctie.

Dokter Blom, ook een man van distinctie, maar op heel andere wijze, haalde de schouders op.

‘Geld stelt eisen,⁵ verklaarde hij. ‘Jij hebt geld, ik heb ook geld. Toch stellen we geen eisen, althans erg weinig, maar we vallen buiten de grote hoop. Dat kan een voorrecht schijnen, maar je hebt er meer narigheid dan plezier van. Toch is die Bergmeijer niet helemaal gek met zijn beweringen. Geld schept geest, tot op zekere hoogte. Want het schept aanzien en aanzien wil zich in stand houden, stand ophouden. Dat aanzien zit bijvoorbeeld in een mooi pak of in een watercloset. En dan natuurlijk in een goeie opvoeding, zoals dat heet. Zulke dingen hebben wel eens meer effect dan je zou verwachten. Overigens heb ik er maling aan. Ploerten vind je in alle standen. En behoorlijke mensen, tja, die horen eigenlijk bij geen enkele stand thuis.⁵

Bauer had weinig houvast aan deze uitlatingen. En hij wilde toch ergens heen. Want hij had zich altijd geremd gevoeld door zijn gebrekkige ontwikkeling, zijn dorpse manieren. Nog steeds was hij een man van harde, sobere opvattingen. Weelde en ge

107